Via ontdekken en pionieren naar kennis en uitvoeren
Alco Otten is docent bouwkunde en projectleider duurzaamheid bij Alfa-college Hoogeveen. De revitalisatie van hun schoolgebouw benutte hij als leermiddel. Ook startte hij onlangs met de circulaire bouw van een waterstof tiny house, samen met de Gemeente Hoogeveen en bedrijven. Door studenten hierin een centrale rol te geven, ontwikkelen zij al doende nieuwe kennis en vaardigheden voor circulair bouwen.
gebouw en bedrijfsvoering
Schoolgebouw als leermiddel
In het project Volta 2020 werd het schoolgebouw aan de Voltastraat in Hoogeveen circulair verbouwd. Circulair hergebruik stond bovenaan het lijstje dat de aannemer meekreeg. Dat was nog nooit eerder vertoond binnen het Alfa-college. Ik werd gevraagd om studenten te betrekken in het project. Studenten van het mbo en hbo maakten ontwerpen met bestaande materialen die uit het gebouw vrijkwamen. Ze gebruikten hierbij Madaster en ontwikkelden een eigen circulariteitsscore.
didactiek
Van leeg vel naar kast vol oplossingen
Al het pionieren met studenten binnen Volta 2020 heeft uiteindelijk geleid tot het groene boekje 1.0. Studenten presenteerden het aan het management en externe partijen. Ze lieten zien: We zijn met een leeg velletje papier begonnen en nu hebben we een kast vol met nieuwe detailleringen en oplossingen voor hoe je binnen een utiliteitsgebouw met circulariteit kunt omgaan. Ondertussen werken we aan het groene boekje 2.0 met als centrale vragen: Wat hebben we gedaan? hoe hebben we het opgelost?
Twee studenten zijn bezig met het labelen van circulariteit. Ze brengen in kaart welke waarde het gebouw heeft gekregen door het hergebruik van bestaande materialen. Zo komt ook het financieel-economische deel ter sprake. Dat is voor facilitair managers reuze interessant.
Het is vooral het doen, niet alleen het bedenken. In de afgelopen twee jaar hebben we meer dan 2000 uur verspijkerd met zo’n 60 studenten van allemaal verschillende opleidingen: bouwkunde, engineering, kapper, uiterlijke verzorging, beveiliging, administratie, built environment en vastgoed & makelaardij.
visie
Meerwaarde creëren voor een betere wereld
Op dit moment zijn we ook bezig met Barak Linde: een barak waar in de Tweede Wereldoorlog joden werden gehuisvest. De barak werd vorig jaar gedemonteerd. En het mooie nieuws is: vanmorgen zijn we begonnen met de opbouw. Het 80-jarige gebouw wordt nu weer samengesteld, want het is destijds al als elementen in elkaar gezet. Dus toen wisten ze ook wel hoe er circulair gebouwd moet worden.
Studenten nemen vrij van hun stage en komen hiernaar toe om te helpen om de barak weer op te bouwen. Dat doen ze vrijwillig. Volgens mij is dat het ultieme wat je als docent en onderwijs zou mogen wensen.
Waarom we dit doen als Alfa-college? We willen meerwaarde creëren voor een betere wereld. Dat is ook de drager om circulair onderwijs niet alleen in bouwkunde, maar in alle opleidingen van Alfa-college te gaan toepassen.
De deur naar buiten toe moet open kunnen, zowel voor bedrijven als studenten. Dan komt er een leerrendement uit en worden student gemotiveerd om hierin mee te gaan. Want het doet ertoe.
omgeving
Open deur naar buiten
Een ander voorbeeld is het waterstof tiny house. Daar zijn we ook al tweeënhalf jaar samen met de gemeente aan bezig. Het is begonnen met een hackaton voor studenten, waarin ze met het uitdenken en ontwerpen van het tiny house aan de slag zijn gegaan.
Het waterstof tiny house heeft als doel om waterstoftechniek in de gebouwde omgeving zichtbaar te maken en veilig werkend te laten zien. In ons huisje zijn er een off-grid installatie en een ‘normale’ H2 CV ketel zichtbaar en werkend. Tevens is het gebouw zoveel mogelijk circulair en remontabel ontworpen en gebouwd.
Al die drie projecten hebben hier op school plaatsgevonden: circulair verbouwen van het schoolgebouw, Barak Linde en het tiny house. In een omgeving waar dat kan: waar studenten en bedrijven door elkaar heen kunnen lopen. De deur naar buiten toe moet open kunnen, zowel voor bedrijven als studenten. Dan komt er een leerrendement uit en worden student gemotiveerd om hierin mee te gaan. Want het doet ertoe.
curriculum
Ruimte in het curriculum is er gewoon
En inderdaad, het curriculum, geeft wat mij betreft voldoende ruimte om daar invulling aan te geven.
We hebben in onze opleiding veel ‘vaste’ vakken maar ik heb ook heel veel projectvakken. Ik zoek gewoon binnen het programma de ruimte om projecten die we hebben om te bouwen, zodat circulariteit toegepast kan worden, en ik zoek er een opdrachtgever bij die dat ook wil. Zo kun je het combineren met je eigen kwalificatiedossier. Of ik nu een student een detail laat uitwerken dat traditioneel is of circulair, het is allebei het proces van een detail ontwerpen en uitvoeren. Ook doen we elk jaar aan twee of drie challenges mee om studenten uit te dagen om over de grenzen heen te kijken.
Hoe ik dat doe? Ik doe het gewoon. Met BOL- en BBL-studenten. Je moet er wel de vrijheid voor krijgen: van je opleidingsmanager, van je team. Die moeten daarin geloven. Als ik zie wat er in de afgelopen vier jaar is gebeurd met studenten dan denk ik dat we als onderwijs deze richting op moeten gaan.
professionalisering
Wat heeft het jullie opgeleverd?
Als ik nu terugkijk op die vier jaar, dan denk ik dat we meer gemotiveerde studenten hebben gekregen. Het duurt wel even. Ik ben eerst gaan testen met studenten uit het vierde jaar. Nu begin ik met dit soort onderwijs al in het eerste jaar, om studenten daarin mee te nemen. Weliswaar met kleine onderdelen en wat eenvoudiger, dan wordt het vervolgens vanzelf moeilijker. Wat het ons ook heeft opgeleverd is een Madaster educatiemodule, waarbij je circulariteitsscores kunt vastleggen van bestaande en nieuwe gebouwen. En we hebben heel veel praktische kennis en kunde opgedaan. Voor onszelf als docenten, maar ook voor de studenten.
Vast onderdeel van de opleiding
Het belangrijkste dat het ons opgeleverd heeft: we hebben als team beslist om circulariteit als vast onderdeel in onze BOL- en BBL-opleidingen te integreren. In eerste instantie voor onze school in Hoogeveen en nu komt ook de vraag uit Groningen.
Wat zie ik als toekomst? Dat iedere student in het mbo, Nederland-breed, circulariteit in de koffer mee kan nemen. Dat zou het mooiste zijn.
