Leer denken als een schaker
Ingrid is expert op het gebied van integrale, toegepaste circulaire economie. Zij was programmadirecteur bij Vereniging Circulair Friesland en werkte daarvoor bij Philips als directeur Duurzame Innovatie. Nu is zij aan de slag bij PRICE, Almere.
Hoe is Friesland begonnen met bouwen aan een circulaire economie?
In 2015 lieten een aantal Friese bedrijven een grondstofstromen-analyse uitvoeren. Wat ging de provincie in en wat ging de provincie uit? Met de vraag ‘hoe circulair zijn we nu eigenlijk?’ begon onze reis en ambitie. Want dit kon beter! Nu zijn we vijf jaar verder en bestaat de Vereniging Circulair Friesland uit ruim honderd leden. Dit zijn voor een groot deel ondernemers, maar ook alle gemeenten en alle onderwijsinstellingen zijn bij ons aangesloten.Wat willen jullie bereiken?
Samen hebben we gezegd: over tien jaar moet de circulaire economie in onze regio 100% draaien. Hiervoor hebben we verschillende Transitie-Doe-Agenda’s opgesteld, en daarin de tussentijdse mijlpalen benoemd. Zo willen we in 2025 vieren dat dat we bij de circulaire koplopers van Europa horen. Om dat te bereiken werken we met een team aanjagers dat onze leden ondersteunt om concrete projecten op te zetten.Samen hebben we gezegd: over tien jaar moet de circulaire economie in onze regio 100% draaien. Hiervoor hebben we verschillende Transitie-Doe-Agenda’s opgesteld.
Welke rol spelen jongeren daarin?
Studenten kunnen ons enorm helpen bij het vinden van de bouwstenen die positieve impact hebben op de toekomst. Vooral als ze geleerd hebben om multidisciplinair samen te werken en actie- en oplossingsgericht kunnen denken. Als ze nieuwsgierig en onderzoekend zijn naar nieuwe processen zoals losmaakbaar werken, en naar gebruik van nieuwe biobased, urban mined of anderszins gerecyclede materialen.
Bereidt het onderwijs daar goed op voor?
We moeten meer coöperatief optrekken. Meer samen nadenken – met docenten van vmbo, mbo, hbo en wo en met de provincie, en met andere bedrijven in de keten zoals bouwbedrijven en leveranciers van materiaal – over hoe we het leren voor circulariteit vormgeven. Door het collectieve belang dat we hierin delen voorop te zetten ontstaat vernieuwing. Ik zie wel dat dat nodig is.
‘Ik zie steeds meer scholen die hun rol pakken en bij jongeren de intrinsieke motivatie aanwakkeren om het beter te doen voor de wereld’
Hoe kijk je naar de toekomst?
Wat we nu stapsgewijs ontwikkelen in het werkveld moet goed verbonden worden met de generatie die straks het stokje van ons overneemt. Ik zie steeds meer scholen die hun rol pakken en bij jongeren de intrinsieke motivatie aanwakkeren om het beter te doen voor de wereld.
Wij kunnen het doen voor een deel, maar het moet wel opgevolgd worden door de generatie na ons. Waar scholen hun curriculum verbinden aan het leren in de regio, daar leren jongeren waarom we bouwen aan een circulaire economie en ervaren ze ook dat er eigenlijk al heel veel gebeurt. Die positieve vibe die dan ontstaat, van jongeren en bedrijven die samen toekomstwaarde creëren, dat is fenomenaal!
Uitgangspunten en ontwerp-principes
Bij Vereniging Circulair Friesland bouwen we aan een duurzame circulaire economie vanuit vijf uitgangspunten en zeven ontwerpprincipes. We trainen onszelf en onze leden in het toepassen daarvan als ‘natuurwetten’:
1. Ontwerp een zelfherstellend systeem
Technische Circular Skill
In een circulaire economie ontwerp je een zelfherstellend systeem. Daarom passen we in onze projecten het Butterfly-model van de Ellen MacArthur Foundation heel strikt toe. We dagen onszelf uit om uitsluitend in één van de twee kringlopen te ontwerpen.
Als je de twee kringlopen door elkaar haalt, dan creëer je eigenlijk een probleem dat later weer moet worden opgelost. Dus op het moment dat je niet puur voor de biologische kringloop of de technische kringloop ontwerpt, creëer je vervuiling, verspilling en afval.
2. Weten wat wanneer is
Operationele Circular Skill
Weten waar welke grondstof aanwezig is, vandaan komt en naartoe gaat, wordt steeds belangrijker. Grondstofstroomanalyses zijn essentieel voor een regio. Dankzij digitale mogelijkheden worden die steeds eenvoudiger en transparanter. Dat hebben we nodig om goed op de aanwezigheid van materialen te kunnen sturen.
3. Ken de kosten
Valoriserende Circular Skill
Het derde uitgangspunt is het doorrekenen van de daadwerkelijke kosten en baten voor milieu en samenleving. Wat zijn de kosten van een product wanneer je de sociale en ecologische impact meerekent? Of, positief gesteld, wat levert een product de samenleving en de aarde op? Wanneer je dit goed doordenkt, ga je andere en beter overwogen beslissingen nemen.
4. Denk zeven generaties vooruit
Transversale Circular Skill
Voor het ontwerpen van een circulair product of dienst moet je leren denken als een schaker. Je leert de hele levensloop van een product te doordenken. We zeggen wel eens dat je de consequenties van beslissingen tot zeven generaties na nu moet overwegen. Dan lijkt het nu misschien alsof een besluit maar een heel klein beetje anders is, maar als je het extrapoleert in de tijd, dan kom je echt anders uit.
5. Ontwerp vanuit zeven perspectieven
Transversale Circular Skill
Het laatste uitgangspunt richt zich op integraliteit. We trainen onszelf om in het ontwerp rekening te houden met zeven ontwerpprincipes. Deze kan je ook wel zeven natuurwetten noemen; als je deze ‘wet’ negeert breekt het je later op.
- Grondstoffen blijven grondstoffen
In de natuur bestaat geen afval, alles wordt hoogwaardig hergebruikt - Alle energie komt van hernieuwbare bronnen
Zon, zee en wind geven ons genoeg energie voor alles wat we nodig hebben - Versterken van biodiversiteit
Hoe meer levensvormen, hoe vitaler een gebied is. - Water is waardevol
Schoon, zoet water is onze belangrijkste gezamenlijke grondstof. We zetten ons maximaal in voor duurzame waterwinning en het beschermen van bronnen. - Versterken van sociale cohesie en culturele diversiteit van onze (mondiale) samenleving
Inclusiviteit, elkaar zien en wederkerigheid versterkt het sociale weefsel. - Versterken van de zorg voor gezondheid en welzijn van alles wat leeft
Verbondenheid met jezelf, anderen en de planeet, noodzakelijk voor regenererende vitaliteit. - Geld is een middel om sociale en ecologische waarde te creëren
Wees bereid om te investeren in brede waarde: ‘Koopmacht is koopkracht’. Zet financiële middelen in om de verandering die je wilt zien in de wereld te realiseren.
