JAN TEN NAPEL
Circulair bouwen: een nieuw vmbo-examenvak
Jan ten Napel is projectleider Sterk Techniek Onderwijs in Noordoost-Overijssel. Ook is hij actief voor SLO en als kwaliteitszorgmedewerker op het Vechtdal College in Hardenberg.
Visie
Het Vechtdal College werkt doelgericht samen met het bedrijfsleven in de regio.
‘Twee jaar geleden schreven we een plan vanuit onze regio. Centrale vraag daarin was: wat vraagt de regio van het technisch onderwijs? Daarbij kwam ik in contact met een lokale partij die stelde: Als je innovaties in de bouw wilt gaan toepassen, richt je dan vooral op circulair bouwen’.
Van idee naar keuzevak
Dat klinkt best simpel, maar er bleek een hele wereld te ontdekken.
‘Eerst hebben we gekeken in de eigen regio: welke kennis is hier al aanwezig?’
Een aanjager voor de regio is bijvoorbeeld Bouwbedrijf Dijkhuis met vakkennis over bouwbiologie en bouwecologie. Circulair bouwen is dan een basis om gezond bouwen en wonen vorm te geven.
‘Voor de formulering van het vak Circulair bouwen hebben we samengewerkt met het platform Bouwen, Wonen en Interieur. Ons gezamenlijk doel was om zoveel mogelijk praktijkgerichte opdrachten te formuleren zodat leerlingen al doende bewust raken van de circulaire economie’.
We hebben te maken met een doelgroep die zich vooral richt op de praktijk. Dus praktische invulling is nodig. Iets maken, iets met de handen doen. We willen het zichtbaar maken voor leerlingen zodat ze zich zeker bewust zijn van hun rol in een circulaire economie.
Lesmateriaal
Het keuzevak Circulair bouwen is opgebouwd uit 3 deeltaken, gericht op:
- Kennis over uitgangspunten en kenmerken van circulair bouwen
- Een circulair product kunnen maken
- Een constructie bouwen, waarbij leerlingen vooraf bedenken hoe die in een volgende fase opnieuw kan worden benut.
Deze taken zijn uitgewerkt in deeltaken en ondergebracht in het lesmateriaal dat door Platform BWI digitaal zal worden aangeboden.
Omgeving: Kennismaken met bedrijven
Het Vechtdal College is druk bezig om van circulair bouwen een serieus programmaonderdeel te maken. ‘We willen dat onze leerlingen kennis maken en contacten leggen met bedrijven die actief zijn met circulair bouwen,’ vertelt Jan. ‘Verder werken we aan het inrichten van de leerpleinen’.
Van bezoeken aan de betrokken bedrijven of gastlessen is het vanwege corona uiteraard nog niet gekomen, maar dat staat straks zeker op het programma.
Didaktiek
De deeltaken laten vertalen in praktijkopdracht, groot of klein. Zo kan de deeltaak ‘een product of interieurelement ontwerpen en maken met circulaire materialen’ op allerlei producten worden toegepast. ‘Je kunt dit zowel op taken plakken die los van elkaar staan, als opnemen in een compleet project: van een mobiele telefoonhouder tot het bouwen van een tiny house’, aldus Jan.
Het Vechtdal College legt de basis voor een circulaire kiosk. Dat is een tiny house waarin verschillende facetten van bouwtechniek naar voren komen.
‘In plaats van lijm maken we gebruik van bijvoorbeeld houten spijkers om verbindingen te leggen’.
Alles moet weer uit elkaar gehaald kunnen worden en opnieuw kunnen worden opgebouwd. En de materialen en bevestigingen moeten duurzaam zijn.
Professionalisering
Docenten hebben een training gevolgd bij de HAN, een ‘crash course’ circulair bouwen.
‘Voldoende kennis in huis hebben en voldoende leermiddelen om het keuzevak aan te bieden, dat zijn voorwaarden om in september 2021 te kunnen starten’
‘We willen een afwisselend en vooral uitdagend programma kunnen aanbieden. We hebben te maken met een doelgroep die zich vooral richt op de praktijk. Dus praktische invulling is nodig. Iets maken, iets met de handen doen. We willen het zichtbaar maken voor leerlingen zodat ze zich zeker bewust zijn van hun rol in een circulaire economie. En zodat ze ook het gevoel hebben dat ze een serieuze opleiding volgen voor in de bouwsector en voldoende circulaire vaardigheden aanleren.
De opdrachten die er nu liggen vanuit de traditionele bouw willen we vertalen en daar componenten van de circulaire economie in aanbrengen. Vooral praktisch’.
Duurzame keuzevakken: over energie en voertuigen
De regiovisie STO waar we mee startten, leverde nog meer ideeën op. ‘We zijn de eerste school die een nieuw vmbo-keuzevak Elektrische Voertuigen heeft aangevraagd. En het vmbo-keuzevak Duurzame energie kunnen we ook inzetten.
Daar is voor onze leerlingen een wereld te verkennen. Vooral voor onze PIE-leerlingen die straks werkzaam zijn in installatie en energiesector, wordt Duurzame energie een essentieel vak’.
